रॉयल भटका

पावसाळा सरून गेला की निसर्गात निरनिराळ्या रंगछटा बघायला मिळतात. हिरव्यागार गवताने अच्छादून गेलेल्या डोंगररांगा , त्यातूनच ओसंडून वाहणारे शुभ्र पाण्याचे ओहोळ , ढगांआडून चालणारा ऊन सावल्यांचा खेळ, धुक्यात गुडूप झालेली गिरीशिखरे, रंगीबेरंगी फुलांनी बहारलेली पठारे अश्या आल्हाददायक वातावरणात भटकंती करताना एक वेगळाच उत्साह अंगी असतो. पाचगणी, कास, रायरेश्वर या मावळातील पाठारांवर उमललेल्या सोनकी, तेरडा, कुर्डु, विंचवी अश्या रानफुलांचा आनंद घेण्यासाठी पर्यटन मोठ्या संख्येने गर्दी करतात. सातारा आणि पुणे जिल्ह्याच्या सिमेवर असलेल्या महादेव डोंगररांगेत महाराष्ट्रातील सर्वात मोठं असलेल रायरेश्वर पठार आणि उत्तुंग असा केंजळगड किल्ला आहे. स्वराज्य स्थापनेची शपथ महाराजांनी रायरेश्वरावर शंभुमहादेवाच्या मंदिरामध्ये घेतली. राजा भोज च्या काळात बांधला गेलेला केळंजा उर्फ केंजळगड किल्ला, आदिलशाहीकडून १६७४ मध्ये शिवराज्याभिषेकाच्या एक महिना आधी मराठ्यांनी सुलतानढवा करून स्वराज्यात दाखल केला होता. केंजळगडच्या कातळात कोरलेल्या पायऱ्यांचा उल्लेख बऱ्याच लेख आणि पुस्तकात वाचल्यामुळे त्याची ओढ जास्त लागली ...

                          उत्तर कोकणचा प्राचीन इतिहास म्हणजे प्रामुख्याने तेथील बंदरे, खाड्या, देशी आणि विदेशी लोकांबरोबर होत असलेल्या व्यापारी व सांस्कृतिक  संबंधांचा इतिहास होय. इ.स.पूर्व  ५०० ते १५० या मौर्य, सातवाहन कालखंडात उत्तरेकडून दक्षिणकडे भ्रूगूकच्छ (भडोच),  शूर्पारक (नालासोपारा), कलीयान (कल्याण), सिमुला (चौल), मंदगोर (मांदाड), हिप्पोकुरा (कुडा), पालेपट्पण (पालेमहाड), दालभ्यपुरी (दाभोळ) व मुसोपल्ली (म्हसळा), घोडेगाव (गोरेगाव) ह्या कोकणातील व्यापारी बंदरातून मालाची वाहतूक इजिप्त, अरबस्तान, इराण, ग्रीसमधील बंदराशी होत असे. रायगड जिल्यातील तळा तालुक्यात मंदगोर आताचे मांदाड हे बंदर आहे. मांदाड जवळील कुडा - ठाणाळे - भाजे असा नाणेघाट, बोरघाटातून पैठण, जुन्नर आणि घाटांवर जाणारा व्यापारी मार्ग होता. त्यामार्गात असलेल्या लेण्यांवरून तो अधोरेखित करता येतो. इ.स.पूर्व १०० वर्षाच्या काळात मुरुडमधील दंडा राजपुरी ही सातवाहनांचे सामंत महाभोज याची राजधानी होती. याच काळात मंदगोर बंदरावर लक्ष ठेवण्यासाठी कुडा ...

रखरखत्या उन्हात बारमाही ट्रेक करणारे भटके असो किंवा फक्त पावसाळी बेडकांप्रमाणे ट्रेक ला जाणारे हौशी पर्यटक असो, अश्या सगळ्यांनाच पावसाळा सुरू झाला की ह्याच डोगरदर्यातील किल्ले खुनवू लागतात. सह्याद्रीच्या निसर्ग सौंदर्यात वेडी झालेली भटक्यांची मने स्वतःला घरी जास्त वेळ बसूच देत नाहीत. त्यामुळे प्रत्येकाचा पहिला मान्सून ट्रेक हा त्याच्या जिवनाला नवी पर्वणी देणाराच ठरतो. हिरव्यागार गवताची चादर ओढवून घेतलेले डोंगर, खळखळून वाहणारे झरे, ओढे आणि नद्या, घुडगाभर चिखलातुन जाणाऱ्या पायवाटा, धुक्यात मंत्रमुग्ध झालेली जंगले, सतत रिपरिपणाऱ्या जलधारा अश्या आल्हाददायक वातावरणात ट्रेक करण्याची मझ्या काही औरच. यंदाचा पावसाळी हंगाम नेहमीप्रमाणे सुरू झाला होता, पण सुरवातीला मुसळधार पडून जून महिनीच्या शेटवीमात्र पावसाने पोबारा केला होता. त्यातूनच सलग तीन दिवसांची सुट्टी चालून आल्याने मी पनवेल जवळील दुर्गांची मोहीम आखली.  पहिल्या दिवशी माणिक-इर्शाल, दुसऱ्या दिवशी चंदेरी, तर तिसऱ्या दिवशी सोंडाई-पेब अशी दुर्गसाखळी पूर्ण करण्याचा आमचा बेत होता. महाडवरून माझा फोटोग्राफर मित्र मित आणि मी तर अलिबागवर...