रॉयल भटका

मौर्य, सातवाहन काळापासून कोकणातील सिमुला (चौल), मंदगोर (मांदाड), पालेपट्पण (पालेमहाड), दालभ्यपुरी (दाभोळ) व घोडेगाव (गोरेगाव) ह्या व्यापारी बंदरातून मालाची वाहतूक इजिप्त, अरबस्तान, इराण, ग्रीसमधील बंदराशी होत असे. सावित्री आणि गांधारी नदीच्या तीरावर वसलेल्या महाड बंदराचा व्यापार गलबतातुन सावित्री नदीमार्गे अरबी समुद्राशी जोडला गेला होता. महाड आणि दासगाव ह्या बंदरांच्या सुरक्षिततेसाठी सावित्री नदीवर बाणकोट, मंडणगड, दौलतगड, सोनगड आणि महेंद्रगड ह्या किल्ल्यांची उभारणी केलेली आढळते. आजही महाड शहराच्या प्रवेशाजवळ, गांधारी आणि सावित्री नदीच्या संगमापाशी महाड बंदराचे व तटबंदीचे अवशेष दिसून येतात. महाडच्या उत्तर पश्चिम बाजूस असणाऱ्या डोंगररांगेवर ३०० मीटर उंचीचा सोनगड हा किल्ला आहे. सोनगडावरील खांब टाके पाहता गडाची उभारणी मध्ययुगीन काळात झाली असावी असा अंदाज बांधता येतो. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी १६५६ मध्ये जावळीच्या खोऱ्यात उतरून चंद्रराव मोऱ्यांचा पराभव केल्यानंतर जावळीच्या खोऱ्यातील चंद्रगड, मंगळगड, मकरंदगड, सोनगड, चांभारगड आणि रायगड हे किल्ले स्वराज्यात दाखल करून घेतले. रा...

महाड-मुंबई-महाड प्रवास करताना सुकेळी खिंडीच्या डोंगररांगेवर कोलाडमधील खांब गावाच्या मागे कातळकड्यांनी व्यापलेला सुरगड किल्ला नेहमीच लक्ष वेधून घेतो. बऱ्याचदा त्या डोंगरावर एखादा किल्ला असावा असे दिसून सुद्धा येत नाही. दोन दिवसांपूर्वी महाडच्या दिशेने येत असतांना सुरगडावरील ढालकाठी ह्या बुरुजावर डौलाने फडफडणारा भगव्या झेंड्याकडे नजर गेली. मनमोहित करणारं ते दृष्य जणू काय मनात घरच करून गेलं. ७०व्या प्रजासत्ताक दिनी शाळेत झेंडावंदन करताना त्या सुरगडावरील झेंड्याची आठवण झाली. झेंडावंदन आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम बघून घरी जात असतानाच अक्षय ने हाक मारली. ' आज काय करायचं ?' त्याच्या ह्या प्रश्नावर ' चल सुरगडावर जाऊ '! हे माझे उत्तर आपसूकच निघून गेले. ' बॅग घेऊन आलोच !' असं बोलून चटकन दोघेही आपापल्या घरी निघून गेलो. सकाळी ११ वाजता आम्ही महाडवरून सुरगडाकडे आगेकूच केली. पुण्याहून ताम्हिणीघाट-विळे-कोलाड-खांब असा प्रवास करून तर मुंबई कडून येताना सुकेळी खिंड संपल्यावर डाव्या बाजूस खांब गाव लागते. खांब गावच्या कमानीतून प्रवेश करून खांब-वैजनाथ-घेरा सुरगड हे २ किमी ...